- Έλλης, ναυμαχία της-
- Η πρώτη σύγκρουση μεταξύ ελληνικού και τουρκικού στόλου κατά τον Α’ Βαλκανικό πόλεμο (1912-13), με την οποία εξασφαλίστηκε η ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο και διευκολύνθηκαν οι χερσαίες στρατιωτικές επιχειρήσεις. Ο ελληνικός στόλος, υπό τον υποναύαρχο Π. Κουντουριώτη, απέπλευσε στις 1 Δεκεμβρίου 1912 από το ορμητήριό του στον Μούδρο της Λήμνου και περιπολούσε γύρω από την είσοδο του Ελλησπόντου. Το πρωί της 3ης Δεκεμβρίου, ενώ βρισκόταν στα Α της Ίμβρου, επισημάνθηκε έξοδος τουρκικών πολεμικών από τα Στενά. Το τμήμα αυτό του τουρκικού στόλου αποτελούσαν το καταδρομικό Μετζιτιέ, 8 αντιτορπιλικά και 4 θωρηκτά, μεταξύ των οποίων η ναυαρχίδα Μπαρμπαρόσα με τον Τούρκο ναύαρχο Ραμίζ. Ο ελληνικός στόλος, τον οποίο αποτελούσαν η ναυαρχίδα Αβέρωφ, τα τρία παλιά θωρηκτά Ύδρα, Σπέτσαι, Ψαρά, 4 νεότευκτα ανιχνευτικά τύπου Λέων, τα δύο αντιτορπιλικά Νέα Γενεά και Κεραυνός και 8 παλαιότερα μικρά αντιτορπιλικά τύπου θύελλα, έπλεε προς τα Ν, αλλά αμέσως ανέστρεψε την πορεία του προς τα Β και διατάχτηκε σε σχηματισμό μάχης. Λίγο αργότερα, η τουρκική ναυαρχίδα άνοιξε πυρ από μεγάλη απόσταση κατά του Αβέρωφ, το οποίο, με επικεφαλής τον Π. Κουντουριώτη, αποσπάστηκε από τον σχηματισμό και εκτελώντας ταχύτατη ανεξάρτητη κίνηση (σήμα Ζ) επιτέθηκε στην τουρκική ναυαρχίδα. Η απόσταση μεταξύ των δύο θωρηκτών μειώθηκε στα 2.800 μ. Ο τολμηρός χειρισμός του Κουντουριώτη αιφνιδίασε τον τουρκικό στόλο, ο οποίος διασπάστηκε και τράπηκε σε άτακτη φυγή προς τα Στενά. Η κυρίως σύγκρουση έγινε στα νερά της άκρας Έλλης στην είσοδο του Ελλησπόντου, απ’ όπου οι Τούρκοι επιτέθηκαν στον ελληνικό στόλο και με βαριά χερσαία πυροβόλα. Τα τουρκικά πλοία υπέστησαν βαρύτατες ζημίες και οι ανθρώπινες απώλειες έφτασαν περίπου τους 100 νεκρούς, ενώ οι απώλειες των Ελλήνων περιορίστηκαν σε δύο νεκρούς. Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή οι τραυματίες ήταν μόλις 9.
Το «Αβέρωφ» ανάμεσα σε άλλα ελληνικά πλοία, το 1913 (λαϊκή λιθογραφία εποχής).
Επισκευές στο κατάστρωμα του «Αβέρωφ» μετά τη ναυμαχία της «Έλλης» (φωτ. από έκδ. «100+1 χρόνια Ελλάδα»).
Το θωρηκτό «Γεώργιος Αβέρωφ», σε πίνακα του Β. Χατζή με θέμα τη ναυμαχία της «Έλλης» (Ναυτικό Μουσείο, Πειραιάς).
Dictionary of Greek. 2013.